„Zatrudnianie” członków zarządu w spółkach

16-03-2014
Artykuły i publikacje »

Powołanie przez właściwy organ do pełnienia funkcji w zarządzie spółki nie jest równoznaczne z powstaniem stosunku pracy lub zawarciem umowy cywilnoprawnej w związku z pełnieniem tej funkcji, ponieważ kreuje ono tzw. stosunek organizacyjny, który może istnieć samodzielnie.

 

Podstawę powstania stosunku organizacyjnego stanowi powołanie do pełnienia funkcji członka zarządu. Stosunek organizacyjny jest wyczerpująco uregulowany w Kodeksie spółek handlowych, którego przepisy określają obowiązki, kompetencje i zasady odpowiedzialności członków zarządu.
Powstanie stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego wymaga z kolei dodatkowej czynności prawnej w postaci zawarcia odpowiedniej umowy (np. umowy o pracę, kontraktu menadżerskiego, umowy zlecenia). Nie ma jednak obowiązku nawiązywania drugiego (obok organizacyjnego) stosunku prawnego pomiędzy członkiem zarządu a spółką.
W związku z powyższym pamiętać trzeba, że odwołanie z pełnienia funkcji członka zarządu nie skutkuje ustaniem stosunku wynikającego z umowy zawartej z członkiem zarządu. Odwołanie z pełnienia funkcji może oczywiście uzasadniać rozwiązanie stosunku umownego, lecz wymaga to podjęcia stosownych czynności prawnych.

 

Członek zarządu może pełnić swoją funkcję w zarządzie zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie. W sytuacji, gdy pełni on funkcję w zarządzie wyłącznie na podstawie powołania, dopuszczalne jest określenie należnego mu z tego tytułu wynagrodzenia w uchwale organu powołującego, chyba że umowa spółki lub jej statut stanowią inaczej.

 

W przypadku pełnienia funkcji w zarządzie wyłącznie na podstawie powołania (bez zawierania ze spółką umowy), nie powstaje obowiązek odprowadzania z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Powołanie do pełnienia funkcji członka zarządu na podstawie uchwały nie stanowi bowiem tytułu ubezpieczenia w świetle art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442, tj. ze zm.). Co więcej, w takim przypadku brak także obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ powołanie do pełnienia funkcji członka zarządu nie zostało wskazane jako tytuł ubezpieczenia w art. 66 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027, tj. ze zm.). Wynagrodzenie uzyskiwane przez członka zarządu pełniącego funkcję tylko na podstawie powołania (brak umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej), będzie zaś kwalifikowane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu art. 13 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, tj. ze zm.). Od należności tych płatnicy mają obowiązek pobrania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Zgodnie z art. 41 ust. 1 u.p.d.o.f., spółka wypłacająca wynagrodzenie członkowi zarządu z tytułu działalności wykonywanej osobiście zobowiązana jest – jako płatnik – do pobierania zaliczek na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów, najniższą stawkę podatkową określoną w skali podatkowej (18%). Jednak na wniosek podatnika, płatnik obliczać będzie i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy, stosując zamiast najniższej stawki określonej w skali, wyższą stawkę podatkową określoną w tej skali, tj. 32% (art. 41a u.p.d.o.f.).

 

Z członkiem zarządu można, ale nie trzeba zawrzeć umowę. Wówczas pomiędzy członkiem zarządu a spółką, obok stosunku organizacyjnego, powstanie również stosunek umowny.

 

Spółka może zawrzeć z członkiem zarządu umowę o pracę. Powstały w ten sposób stosunek pracy podlega wszystkim rygorom przewidzianym w Kodeksie pracy. Poza tym zatrudnienie rodzi obowiązek odprowadzania z tego tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne.
Wynagrodzenie uzyskane przez członka zarządu z tytułu umowy o pracę zakwalifikowane zostanie do przychodów ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 o.p.d.o.f.). Spółka, jako płatnik zobowiązana jest zaś do pobierania zaliczek od wypłacanego wynagrodzenia, co do zasady według stawek 18% lub 32% wynikających z obowiązującej skali podatkowej, zależnie od wysokości uzyskiwanego przychodu narastająco w roku podatkowym.

 

Spółka zawrzeć może z członkiem zarządu, na zasadzie swobody umów, umowę cywilnoprawną (np. zlecenie, kontrakt menadżerski, umowa o świadczenie usług). W takiej sytuacji powstaje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 u.s.u.s. w zw. z art. 12 ust. 1 u.s.u.s., osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Osoby te podlegają ubezpieczeniu chorobowemu na zasadzie dobrowolności (art. 11 ust. 2 u.s.u.s.). Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia.
Stosownie zaś do treści art. 66 ust. 1 lit. e) u.ś.o.z.f.z.ś.p., obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia.

 

Wynagrodzenie uzyskane przez członka zarządu z tytułu umowy zlecenia stanowi przychód z tytułu działalności wykonywanej osobiście na podstawie art. 13 ust. 8 u.p.d.o.f. Z kolei wynagrodzenie uzyskiwane z tytułu kontraktu menadżerskiego stanowi przychód z tytułu działalności wykonywanej osobiście na mocy art. 13 ust. 9 u.p.d.o.f. Zaliczki na podatek odprowadzane są na zasadach określonych w opisanym wyżej art. 41 ust. 1 u.p.d.o.f.
 

Powrót